’n Telefoonoproep het Kassie Kasselman nuut laat dink oor sy loopbaan. Maar jou lesers is bly hy’s terug – as speurder in Kamikaze, jou jongste roman. Is hy terug om te bly, Rudie?

 Kassie is hier om te bly –- al gaan hy moontlik vorentoe ’n loopbaanskuif maak. Met elke nuwe roman probeer ek hard om nog ’n dimensie by my Kassie-karakter te voeg – gewoonlik deur ’n nuwe persoonlike probleem voor sy deur te lê. Omdat my boeke nooit net uit Kassie se perspektief vertel word nie, gee dit hom ’n langer “rakleeftyd”. Dalk sou ek al uitgeskryf gewees het aan Kassie as hy heeltyd die sentrale karakter was.

Ek vra jou oor Kassie, want ek weet hy is een van die redes waarom lesers terugkom. Hy raak nog net so opgewonde oor sy seëlversameling soos altyd en hy snuffel altyd ’n misdadiger uit wat hom fassineer – dalk weens dié se ooreenstemmende passie vir seëls. Maar hy is net een van die redes. Jou skryfstyl en stories is natuurlik ander baie belangrike redes. Jou stories het ook baie meer sentrale karakters as net Kassie, soos jy pas gesê het, en ook hulle is interessant om te leer ken. Vertel my van sommige van die ander karakters in Kamikaze en hoe hulle jou pad gekruis het.

Die Pion, die moordenaar in die verhaal, is heel moontlik die interessantste ander karakter. Om aan sy karakter te slyp, moes ek diep delf in pakke opleidingsmateriaal wat vir die polisie se destydse speurakademie voorgeskryf is en handel oor die psige van moordenaars. Ek wou nie net bloot ’n moordenaar uit ’n mens se nagmerries skep nie, maar een met ’n geloofwaardige geskiedenis eie aan hierdie spesifieke soort moordenaars in die opleidingsmateriaal –  ’n erg versteurde en donker mens wat reeds as kind die pad byster geraak het oor ’n teleurstelling in sy persoonlike lewe. Van sy ander eienskappe het ek by Rusland se Vladimir Poetin “geleen”, wat self ’n eienaardige skepsel is. ’n Ander interessante karakter is Moos Uys, die ywerige groentjie-agent by die Suid-Afrikaanse Staatsveiligheidsagentskap, wat sy eie handelinge  vergelyk met dié van baasspioene uit die verre verlede wanneer hy ’n komplot van ’n radikale Islamitiese groep ondersoek. Sy onderduimse en korrupte baas, Abdul Koopman, steek egter ’n stokkie voor sy ondersoek, wat arme Moos duur te staan kom, maar aan Kassie deurslaggewende leidrade verskaf. Dan is daar ook Claus Prins, baas van ’n sindikaat wat vals medisyne smokkel, sy ontroue meisie, Macy, ’n gewese paaldanser, en Ivan, die sindikaat se gewetenlose spiertier en voorheen ’n uitsmyter by ’n nagklub.

 Wil jy dalk in ’n sin of twee opsom waaroor Kamikaze handel? Waaroor gaan die storie?

Soos in my ander boeke is daar ook in Kamikaze verskeie verhaallyne wat aanvanklik onafhanklik staan, maar waarvan die grense algaande vervaag en teen die einde by mekaar uitkom. Die boek handel oor spioenasie en wapenhandelkorrupsie, vervalste medikasie en ’n moordenaar met ’n moordloopbaan wat na die apartheidsera terugstrek en Kassie se speurvermoëns tot die uiterste beproef en hom dwing om onkonvensioneel op te tree.

Het hierdie storie ’n spesifieke sneller gehad, of het jy dit geskryf omdat jy baie koerantberigte lees en ook ander navorsing gedoen het, soos jou bronnelys verklap?

Die verhaal het veral twee snellers gehad. Eerstens glo ek dat misdaadfiksie betrokke literatuur is wat die werklikheid moet weerspieël van wat in ’n land aangaan. In te veel Suid-Afrikaanse speurromans word die polisie voorgehou as ’n goedgeoliede organisasie, wat allermins die geval is – net die feit dat gemiddeld 50 mense per dag in ons land vermoor word, dui op die SAPD se onvermoë om hul burgers na behore te beskerm. Daarom het ek die kernvraagstukke in die polisiediens bevraagteken deur die oë van Kassie, wat ’n ernstige loopbaankrisis beleef. Die tweede sneller vir een van die verhaallyne was ’n groot toevalligheid. Ek het in ’n boekwinkel se niefiksie-afdeling Roger Bate se Phake – The deadly world of falsified and substandard medicines opgemerk. Terwyl ek deur die lywige boek geblaai het, het my oog ’n paragrafie gevang waarin Bate sy verbasing uitspreek dat geen misdaadfiksieskrywer nog die wêreld van vervalste medisyne as ’n tema vir ’n boek gebruik het nie. Ek het die boek dadelik aangeskaf.

Het jy hierdie storie voor die tyd beplan of reeds geweet wat teen die einde (moes) gebeur toe jy dit begin skryf het? Praat bietjie met my oor beplanning voor ’n misdaadroman, asseblief.

Ek soek eerstens na geskikte temas om as agtergrond vir ’n spanningsverhaal te dien, wat gewoonlik baie navorsing verg. Dan skep ek karakters vir hierdie omgewings. Wanneer ek begin skryf, het ek net ’n vae idee van hoe die verskillende verhaallyne inmekaar gaan skakel, sonder enige formele struktuur waarbinne ek probeer werk. Gewoonlik het ek teen die helfte van ’n manuskrip nog geen idee hoe die verhaal gaan eindig nie, maar ek verkies dit so. Dit is soos om ’n groot avontuur aan te pak. Ek wil die reis nie vir myself bederf deur al te vroeg aan die einde te dink nie. Die storie moet natuurlik soontoe lei.

Kamikaze handel, soos jy gesê het, oor misdade uit die apartheidsera én misdade van vandag. Mens kan maklik sê apartheidsmisdade het te doen gehad met kleur en vandag s’n met korrupsie. Is dit ‘n oorvereenvoudiging? Wat het jy opgemerk terwyl jy navorsing gedoen het – dinge wat ooreenstem, dinge wat verskil? Of maak dit nie juis saak as mens fiksie skryf nie?

Die polisiediens van die apartheidsdae was goed-georganiseerd met verskeie spesialiseenhede. Maar terselfdertyd is hulle nooit gekonfronteer met die hoë misdaadvlakke van vandag nie. Hulle oë was ook nie heeltyd op die misdaadbal gerig nie, maar veel eerder daarop om die apartheidstelsel in stand te hou en politieke opstande te onderdruk. In die proses is onskuldige mense onder andere oor hulle politieke oortuigings vermoor. Deesdae se polisie is nie naastenby so goed opgelei soos hulle voorgangers nie en hul topstruktuur (eers Jackie Selebi en toe Cele en Phiyega) het ’n era van korrupsie en onbevoegdheid gehandhaaf. Hierdie verrotting het deurgesyfer na die polisie op grondvlak. Basiese vaardighede, soos om ’n dossier in te vul sodat oortreders in ’n hof kan verskyn, ontbreek in baie gevalle. Jaarliks is daar miljarde rande se siviele eise teen die polisie weens onwettige inhegtenisnemings en aanhoudings, aanrandings en skietvoorvalle. Dit terwyl die polisiediens onderbeman is en ’n Suid-Afrikaanse speurder gemiddeld drie keer meer dossiere op sy lessenaar het as sy oorsese eweknie. Daarmee beweer ek nie dat ons nie meer funksionele polisiekantore of bekwame polisieamptenare het nie. Trouens, daar is wel nog, maar hulle is ongelukkig dun gesaai. Wat wel ’n feit is, is dat ons huidige polisiediens onder beleg is, en dat veel dringender ingryping van regeringskant nodig is as die “skietplanne” van ons nuwe, breedsprakige minister van polisie.

Vertel my van die Japanse vlieënier wat in ’n selfmoordaanval sy vliegtuig op ’n vyandelike skip laat neerstort het. Waarom het jou boek sy titel aan hom te danke en wie was hy?

Die titel Kamikaze sinspeel eerder op die woord se uitgebreide betekenis van roekelose gedrag met potensieel rampspoedige gevolge.

Het jy ’n skryfroetine of enige spesifieke rituele ten opsigte van skryf?

Ek probeer om ’n baie gedissiplineerde skryfroetine te handhaaf en is soggens van sewe-uur af agter my rekenaar en werk gewoonlik tot drie-uur die middag. Soms doen ek in die aande navorsing vir ’n volgende boek. Ek het geen spesifieke rituele nie, behalwe dat ek my oggendkoerant (in papierformaat) móét lees voordat ek begin werk.

Ek wil vra of jy aan ’n volgende manuskrip werk, maar dalk moet ek eerder vra hoe ver is jou volgende manuskrip …?

Volgende jaar se Kassie-manuskrip is reeds klaar en by die uitgewer. In Oktober vanjaar verskyn daar egter ’n boek van my in ’n ander genre. Dis ’n “asemskepboek” tussen die misdaadfiksie deur, wat lig en humoristies van aard is en nie een reël se navorsing vereis het nie. Hans steek die Rubicon oor handel oor ’n 90-jarige oom wat weier om ouetehuis toe te gaan, maar wanneer hy uiteindelik daar land, maak hy behoorlik amok.

Kassie is, soos ons weet, ‘n kranige seëlversamelaar en sekerlik het jy al baie navorsing hieromtrent gedoen – deel asseblief inligting wat vir jou interessant is oor seëlversameling?

Ek doen heelwat navorsing oor posseëls en span die internet mildelik daarvoor in. Wanneer ek op enige seëlinteressantheid in koerante of tydskrifte afkom, knip ek dit uit en liasseer dit in my “Kassie-seëllêer”. Ek het ook al ’n paar keer met seëlversamelaars kontak gemaak om van feite seker te maak.

Sy vyfde misdaadfiksieroman, Kamikaze, is pas op die rakke, maar Rudie van Rensburg is reeds besig met sy sewende Kassie Kasselman-roman. Willemien Brümmer het oor middagete met hom gepraat oor vervalste medisyne, die verrotting in die polisie en sy beginjare by Volksblad.

Hy staan by ’n boekwinkel met die boek Phake oor die die dodelike wêreld van vals medisyne in sy hande toe Rudie van Rensburg se oog toevallig op ’n paragraaf val.

Vir dié midaadfiksieskrywer is dit soos ’n rob in die visier van ’n grootwithaai. Die uiteinde is sy vyfde misdaadroman, Kamikaze, wat pas die rakke getref het.

Waar ons in die Arugula Bistro in Welgemoed sit, waar Rudie se seun Neil as ’n sjef werk, lê die roman, vars van die drukkers, tussen ons op die tafel. Geklee in ’n navy hemp en grys jeans is hy ’n uiters galante en beskaafde man.

Nie jou tipiese skop-skiet-en-double clutch machoskrywer nie.

Hy bestel die ontbeende lamsrib sonder om eens na die spyskaart te kyk. Net soos sy beroemde antiheld, die topspeurder kaptein Kassie Kasselman, drink hy geen alkohol nie.

Op 65 is hy egter ’n baie vietser figuur as Kassie met sy kenmerkende rooi windjekker en sy trademark nerfaf skoene en wit sokkies wat onder sy hoogwaterbroek uitsteek.

Hy vee oor sy netjies gesnyde wit baard. “Omdat die boek (Phake) verskriklik dik was en R500 gekos het, het ek nie geweet of ek gaan belangstel nie, maar toevallig val my oog toe op ’n paragrafie van die skrywer, ’n dokter (Roger Bate), dat daar nog nie ’n misdaadfiksiekskrywer is wat hierdie onderwerp as tema gebruik nie, en onmiddellik besluit ek toe ek gaan hierdie boek koop.”

Uit die boek blyk dit toe 700 000 mense gaan jaarliks direk en indirek dood weens vals medisyne in hoofsaaklik Derdewêreldse lande. “Die groot probleem in Afrika is, mense koop nie by geregistreerde apteke nie. Dit word op straathoeke verkoop en op busse en in treine. Dis waar die smouse rondloop en hulle smous met ’n klomp vals goed. Die grootste meerderheid van die medisyne het geen medisinale waarde nie en dit het sekere bakterieë en allerhande slegte goed in omdat dit op ’n vuil manier aanmekaar gesit word.”

Hy lig ’n wenkbrou. “So dis vir my amper snaaks dat niemand nog hierdie ding belig het nie. Voordat ek daai boek in die hande gehad het, het ek ook nie daarvan geweet nie.”

Betrokke literatuur

Vervalste medikasie is egter net een tema in hierdie roman met sy baie systrome wat uiteindelik meesterlik saamgesnoer word. Nog ’n tema is die verrotting in die topstrukture van die polisie en die Staatsveiligheidsagentskap.

Rudie neem ’n sluk van sy lemoensap waar ons by ’n wye venster sit met sy uitsig oor die Laerskool Welgemoed se sportterrein en ’n winkelsentrum. Om ons is die restaurant stampvol met onder meer ’n knieserige baba en ’n ou oom wat in ’n rolstoel aan tafel sit.

“Die een ding wat my pla van spanningslektuur in Suid-Afrika is, ek glo veral misdaadfiksie is amper iets soos betrokke literatuur, met ander woorde dit moet die werklikheid weerspieël van dit wat in die land aangaan. As jy deur die meeste speurverhale en dinge lees, dan lyk dit asof die Suid-Afrikaanse polisie ongelooflik is. Dit het my gepla en dis hoekom Kassie in hierdie boek ’n loopbaankrisis beleef.”

DAAR IS NIE GENOEGSAME BEWYSE IN DIE POLISIEDOSSIERE NIE.
Hy skep asem. “Die groot probleem is dat die meeste polisiemanne op grondvlak nie behoorlik opgelei is om werklik sy burgers te beskerm nie. Die skreiendste ding daarvan is dat twee jaar terug, toe ek begin het met navorsing oor die polisie, het ek op ’n ding afgekom, en dis dat 500 bendeverwante moorde in daai jaar in die Kaapse Skiereiland plaasgevind het. Net 8% daarvan het in die hof geëindig. En die groot rede daarvoor, wat regters, landdroste en staatsaanklaers sê, is dat daar nie genoegsame bewyse in die polisiedossiere is nie.

“Hulle kan nie die saak hof toe vat nie, want die dossiere is onvolledig ingevul. Vandat die spesialiseenhede in die polisie ontbind is, bestaan daar nie meer daai kundigheid om ’n basiese ding soos ’n dossier saam te stel nie, wat skrikwekkend is.”

En nee, dis nie ’n “wit-swart-ding” nie, beklemtoon dié seun van die eertydse minister MC van Rensburg. “Dis ’n vrot polisieding. Dit gaan nie oor daar’s nou swartes in die topstruktuur en daarom gaan dit sleg nie. Die topstruktuur van die Suid-Afrikaanse Polisiediens is onbevoeg om hul job te doen. En ek meen, ons almal weet van ons laaste vier polisiehoofde wat korrup was en onbevoeg was om hul werk te doen. Ek het nou onlangs gelees daar’s siviele eise van R14,6 miljard teen die polisie. As hulle moet betaal, sal hulle meer as 3 000 polisiebeamptes moet afdank om by hul begroting te bly in ’n land wat juis onderbeman is deur die polisie. So ons het ’n enorme krisis daar, en nou spog ons nog met ’n breedsprakerige minister (Fikile Mbalula) wat left, rightand centre wil skiet, jy weet.”

Huurmoordenaar én reeksmoordenaar

Te midde van sy loopbaankrisis kom Kassie teen die mees grieselrige booswig tot nóg toe te staan. Hy’s ’n huurmoordenaar bekend as die Pion met ’n moordloopbaan wat terugstrek na die apartheidsera. Wat hom uniek maak, is dat hy ’n huurmoordenaar sowel as ’n reeksmoordenaar is.

Rudie is in sy noppies. “Kerneels Breytenbach, wat altyd my boeke keur, het eenmaal vir my geskryf sodra ’n antagonis amper meer dimensies bykry as die speurder, dan weet jy jy het iets goeds beet. Ek het toe baie hard daaraan gewerk om die Pion ’n unieke karakter te maak, maar ek wou hom ook ’n geloofwaardige karakter maak.”

Hy stoot sy swartraambril agtertoe oor sy neus. “En kyk, ’n huurmoordenaar verskil nie veel van ’n reeksmoordenaar nie, behalwe dat hy dit nou bloot net vir geld doen, waar ’n reeksmoordenaar meer op sy drange en innerlike struwelinge fokus. Ek was baie tevrede uiteindelik met die Pion, want ek het hard gewerk aan hom.”

Sy geurige skaaprib word voor hom neergesit, spesiaal bestel op aanbeveling van sy seun.

In ’n sekere sin is Kassie se loopbaankrisis en karakters soos die Pion nou al vir Rudie ou nuus. Hy het reeds ’n volgende misdaadroman voltooi, met Kassie in sy nuwe loopbaan, en soggens smee hy al aan sy sewende Kassie-boek. Saans doen hy soos altyd navorsing vir ’n nuwe roman.

EK WAG NIE VIR INSPIRASIE NIE, DIT WERK NIE VIR MY NIE.
Boonop het hy nóg ’n roman geskryf wat vir ’n slag niks met misdaad te make het nie. Dis in Oktober op die rakke.

“Dis ’n ander genre, kom ons noem dit onverdunde slapstick. Ek wil nie nou te veel daaroor sê nie. Die uitgewer moet seker die voortou daarmee neem. Al wat ek wil sê, is daar is nog ’n boek en ek het hom in ’n rekordtyd geskryf: twee en ’n half maande.”

Soos sy goeie vriend Deon Meyer, saam met wie hy destyds by Die Volksblad, die Universiteit van die Vrystaat en Sanlam se reklame-afdeling gewerk het, handhaaf hy ’n streng skryfroetine.

“Dis ’n nalatenskap van my koerantdae af. Die Volksblad was ’n middagkoerant en ons het in die oggende sewe-uur begin werk en smiddae drie-uur klaargemaak. Dis nog steeds my werkure basies. So ek probeer om te gaan sit voor my rekenaar en te skrywe. Ek wag nie vir inspirasie nie, dit werk nie vir my nie. Dis nooit vir my moeilik om te begin skrywe nie. Die ander boek wat ek tussendeur geskryf het vir Oktober het ek in die aande sit en skrywe, want ek het nie in die oggende tyd daarvoor gehad nie.”

Rudie, wat sedert sy eerste roman, Slagyster, in 2012 deur die uitgewers aanvaar is, elke jaar ’n misdaadroman skryf, is benewens skrywer ook nog ’n bekende skilder. Hy’t al in die VSA, Duitsland, Brittanje, Australië en Nieu-Seeland uitgestal.

“Ek het geweldig aktief geskilder tot my eerste manuskrip aanvaar is en toe het ek ondervind ek kan nie albei op so ’n vlak doen nie. Ek kan nie elke jaar ’n boek probeer skryf én skilderye maak wat ek aan die mark gaan verkoop nie. ’n Mens moet half committed wees tot een ding.”

’n Arm koerantman

Vir Rudie was sy grootste leerskool as skrywer sy sewe jaar by Die Volksblad, waar hy sy loopbaan in 1977 begin het. “ ’n Joernalis word geleer hoe om te skryf, veral ’n dagkoerantjoernalis. In my dae by Die Volksblad was die ouens ook nie eens ordentlik met jou nie. As jy swak geskryf het, het hulle dit in geen onduidelike taal vir jou gesê. Jy’t baie vinnig geleer rég skryf.”

Hy vee sy mond af met ’n gestyfde wit servet. “Ons nuusredakteur het partymaal jou storie opgeskeur, want jy’t nog op papier gewerk. Ons het nog op die loodproses ook gewerk. Jy neem ’n foto en dit gaan blokmaker toe. Zola Budd se pa was nog destyds die blokmaker.”

Sy oë vonkel agter die brilglase. “Ons is so ’n dosyn stuks ouens van Die Volksblad wat in die Kaap bly en ons kom nog gereeld, kwartaalliks, bymekaar. En ’n klein groepie van ons wat in die omgewing bly, kom nog gereeld sommer hierso by Arugula bymekaar gou vir ontbyt. Ons het so ’n band opgebou wat ek regtig nie met my ander kollegas opgebou het by ander werke nie.”

DIE WOORD AFTREDE WAS VIR MY ’N DOODSTRAF.
Al het hy ná Die Volksblad talle ander loopbane gevolg, sal hy baie gou vir jou sê: “As ek my lewe kon oorhê, dan sou ek eerder ’n arm koerantman gebly het.”

Sy huidige loopbaan as misdaadfiksieskrywer sou hy egter vir niks anders verruil nie. Hy het begin skryf nadat hy by Sanlam ’n pakket aanvaar het. Binne ses maande het sy lewe so vol geraak dat hy nie eens teruggedink het nie. “Die woord aftrede was vir my ’n doodstraf en ek het nou ’n tweede loopbaan wat ek baie meer geniet as enige van my vorige loopbane.”

Die lang man met die diep stem knik kattevrede. “Ek wil skryf vir so lank my verstand nog hou. Ek hoop net ek het my ma se gene geërf, want op 93 lees sy nog al my boeke en sy lees nog ander boeke ook. Sy’s nog skerp, so ek hoop ek kan darem nog ’n rukkie helderheid van verstand hê.”

Spioenasie en wapenhandel-korrupsie, vervalste medikasie, die skemerwêreld van ontkleeklubs en ’n grieselrige moordenaar uit jou nagmerries …

Dís waarmee Kassie Kasselman gekonfronteer word in Kamikaze, die jongste spanningsroman van Rudie van Rensburg, bekende skrywer van Welgemoed en ook Afrikaans-subredakteur by TygerBurger.

Maar dis nie al nie. Kassie, die hoofkarakter, staan ook midde-in ’n loopbaankrisis en oorweeg dit om die polisiediens te verlaat.

Dié boek van Van Rensburg word op Dinsdag 30 Mei by die Durbanville-gholfklub in Sportweg, Durbanville bekendgestel.

Die joernalis Maryke Roberts gaan met hom oor sy boek gesels.

Kassie se loopbaankrisis word veroorsaak deurdat hy kernvraagstukke in die polisiediens skerp en krities begin bevraagteken. Oor Kassie se kritiese blik op sy werkgewer, sê Van Rensburg hy “glo dat misdaadfiksie betrokke literatuur is en die werklikheid van wat in ’n land gebeur, moet weerspieël.

“Daarom is dit nie geloofwaardig om ’n goed-geoliede polisiediens voor te hou nie, want dit is allermins die geval – daar word gemiddeld 50 moorde per dag in Suid-Afrika gepleeg, wat opsigself dui op groot tekortkominge in ’n diens wat veronderstel is om sy land se burgers te beskerm,” sê hy.

Oor die moordenaarkarakter in sy boek, sê Van Rensburg: “Hy staan bekend as die Pion, ’n onheilige en erg versteurde karakter, wie se storie verweef is tussen die verskillende verhaallyne.

“Ek moes baie navorsing doen om in die kop van dié soort moordenaar te kom en het onder meer deur pakke materiaal geworstel wat in ’n stadium vir die polisie se speurakademie voorgeskryf is, om geloofbaarheid aan die Pion se moorddrange te gee. Dis ’n moordenaar uit jou ergste nagmerries.”

Die boek belig ook die wêreld van vervalste medikasie, wat jaarliks 700 000 sterftes in veral Derdewêreldlande veroorsaak en onder meer deur ’n SA sindikaat bedryf word.

Die Suid-Afrikaanse Staatsveiligheidsagentskap kom ook onder die loep wanneer ’n korrupte amptenaar ’n spioenasie-skandaal onder die mat wil invee. “Hoewel ware feite altyd belangrik in my boeke is, mag dit nooit die verhaal belemmer nie. Dit dien bloot as agtergrond vir verskillende spanningsvolle en menslike storielyne,” sê Van Rensburg. Dit is Van Rensburg se vyfde spanningsroman ná Slagyster, Kopskoot, Judaskus en Pirana. Die boek word uitgegee deur Queillerie-uitgewers. Die boekbekendstelling begin om 18:00 vir 18:30 en toegang is gratis. Bargain Books sal boeke verkoop.