Rudie van Rensburg is op die oog af ’n onwaarskynlike skrywer van misdaadfiksie. Ontmoet jy dié lang, maer man, is sy beleefdheid iets wat opval. Hy is amper té ordentlik.
Maar moenie dat dít jou flous nie. Pirana, sy jongste Kassie Kasselman-boek, begin sommer met die intrapslag met dié woorde: “Dit het alles begin by ’n strepie wit poeier op die handspieëltjie van ’n hoer in Hanoi.”
Die lang, maer man laat nie gras onder sy voete groei nie en dit sluit mooi aan by ’n beskrywing van die pirana in die boek: “ ’n Pirana is ’n relatief klein vissoort wat nie juis gevaarlik in die water lyk nie. Dis eers wanneer hy aan jou hap dat jy besef jy’t hom gruwelik onderskat.”
Hou laasgenoemde ook maar in gedagte vir sowel speurder as skurk . . .
Vir lesers wat nog nie vroeër met kapt. Kasselman kennis gemaak het nie (in Van Rensburg se vorige boeke soos Judaskus en Kopskoot): Hy is ’n lieflike eenvoudige, komplekse karakter. Baie soos Columbo, daardie verslonste speurder gespeel deur Peter Falk wat, as ek reg onthou, in die 1980’s op Suid-Afrikaanse TV was.
Maar waar Columbo altyd sy reënjas oor sy pak aangehad het en sy hare wild en woes was, is Kasselman meestal in sy rooi windjekker te sien. Ook met sy trademark nerfaf skoene en wit sokkies wat onder sy hoogwater broek uitsteek.
En wanneer Kasselman sy eerste Creme Soda knak, gaan jou reaksie waarskynlik wees: ’ncop wat nie drink nie? Gaan ons dié demoonlose goody two shoes kan vertrou?
Maar Kasselman was van meet af nie ’n drinker nie en Van Rensburg het besluit om sy verslawings te beperk tot Lucky Strikes en Creme Soda.
Hy is nie maar net nóg ’n Bennie Griessel nie, inteendeel, hy’s ver verwyderd van die tradisionele macho-held.
Wanneer Kassie Kasselman die saak van ’n vermiste oudkollega begin ondersoek, is dit duidelik hier skuil meer as net ’n dwelmverwante verdwyning. Hoe lyk dit dan vir Kassie of dit verband hou met die twee ander sake – ’n ontvoering en ’n moord – op sy lessenaar?
Van die Kaapse ganglands tot die Krugerwildtuin met sy renosterstropers; tussen ’n verslonste Bolandse hoewe met ’n grieselrige visdam en die glans-en-skanswêreld van die diplomasie, moet Kassie sy pad voel-voel vind, of Rooi Els se vrou is visvoer.
Die Bolandse hoewe waar dié grieselrige visdam (met die piranas in . . .) is, en waar ’n deel van die aksie in die ontknoping afspeel, kry, terloops, ’n bykomende eerytekstuur in ag genome die onlangse opspraakwekkende nuus van die moord op die bejaarde skrywer, Winnie Rust. ’n Mens kyk met ander oë na Wellington . . .
Hierby, en so saam met die nuus, is Pirana heerlike betrokke letterkunde wat die wat en hoe van die slagting onder ons renosters in bloederige besonderhede beskryf. Ook hoe dié sluikmark se netwerk inmekaarsteek en wie dikwels aan die stuur staan van dié onderduimse operasies.
Vir dié navorsing oor die renosters gee Van Rensburg agterin die boek erkenning aan onder meer Julian Rademeyer en dié se boek Killing for Profit: Exposing the Illegal Rhino Horn Trade (Zebra, 2012).
Ook in die “erkennings”, en vir ingeval jy soos ek hieroor gaan wonder, gee Van Rensburg spesiale vermelding aan die Amerikaanse Pirana-klublede wat hom oortuig het “dié spesie kan ook onder sekere omstandighede in ’n Suid-Afrikaanse plaasdam aangehou word”.
The devil is in the detail . . .
Vir van die skurke se dialoog bieg Van Rensburg ook dat hy die koerant Son as “stylgids” ingespan het.
Maar dié juweel, vermoed ek, kom uit die skrywer se eie pen: “Jackal sug. Nog nie eers ’n dag saam met Dampies nie en dié holborsel krap al klaar sy gathare deurmekaar.”
Hier en daar voel dit tog of die lang, maer man se goeie maniere (maar dalk is dit maar net ’n ouwêreldsheid) deurslaan: Die een karakter verwys na die “seksdaad” en ’n verhouding wat nie kan “blom” nie; die een senior polisieman vloek met “donnerwetter!” (nou kyk, as jy cops ken . . .) Maar dié jakkalsies wat pla is enkeles en verwater geensins die intrige nie.
Van Rensurg se vrouekarakters, Carina Vosloo en Natasha van der Merwe, wat met die groot skurk se seun in die bed spring, is – soos Kasselman – ook glad nie die stereotipe-whodunnit-karakters nie. Dié twee, allesbehalwe damsels in distress, is jagters in hul eie reg. Sterk vroue wat gatskop.
Die finale ontknoping (sonder om die storie weg te gee . . .) het my geweldig baie herinner aan die 1995-rolprent The Usual Suspects (met onder meer Gabriel Byrne en Kevin Spacey). Al wat ek kan sê is: Pasop vir Keyser Söze!
Pirana is ’n heerlike boek wat my saans tot lank ná my huismense bed toe is, voor die vuur aan die lees gehad het.
* Jo Prins is die redakteur van Boeke24.
Top